خاتمه قرارداد کار یکی از موضوعات مهم در حوزه روابط کارگر و کارفرما است که تحت قوانین مشخصی انجام می‌پذیرد. قانون کار جمهوری اسلامی ایران مقرراتی را برای فسخ قرارداد کار وضع کرده است تا حقوق طرفین قرارداد به نحو احسن حفظ شود. در این مقاله به بررسی چگونگی خاتمه قرارداد کار، شرایط و مراحل فسخ قرارداد کار از دید قانون پرداخته می‌شود.
تعریف قرارداد کار
قرارداد کار توافقنامه‌ای است که بین کارگر و کارفرما منعقد می‌شود و بر اساس آن، کارگر متعهد به انجام کاری مشخص در زمان و مکان تعیین شده و کارفرما متعهد به پرداخت دستمزد می‌شود. این قرارداد می‌تواند به صورت شفاهی یا کتبی و برای مدت معین یا نامعین باشد.
انواع خاتمه قرارداد کار
خاتمه قرارداد کار می‌تواند به صورت توافقی، یک‌طرفه یا به دلیل اتمام مدت قرارداد رخ دهد. در ادامه به بررسی هر کدام از این حالات می‌پردازیم:
- خاتمه توافقی: زمانی که هر دو طرف به صورت مشترک تصمیم به پایان دادن به قرارداد کار می‌گیرند.
- خاتمه یک‌طرفه: زمانی که یکی از طرفین بدون رضایت طرف دیگر تصمیم به فسخ قرارداد می‌گیرد.
- اتمام مدت قرارداد: در صورتی که قرارداد کار برای مدت معینی منعقد شده باشد، با پایان یافتن زمان مقرر، قرارداد به طور خودکار خاتمه می‌یابد.
شرایط فسخ قرارداد کار
طبق قانون کار، فسخ قرارداد از سوی کارفرما باید بر اساس دلایل موجه و قانونی صورت گیرد. این دلایل عبارتند از:
- عدم رعایت شرایط اساسی قرارداد از سوی کارگر
- کم‌کاری یا بی‌کفایتی کارگر
- ارتکاب جرم یا خیانت در امانت توسط کارگر
- غیبت غیرموجه کارگر به مدت معینی
- تعطیلی کارگاه یا کاهش فعالیت‌های آن به دلیل شرایط اقتصادی
همچنین کارگر نیز می‌تواند در صورت مواجهه با شرایطی نظیر:
- عدم پرداخت به موقع دستمزد
- عدم رعایت مقررات ایمنی و بهداشت کار
- تغییر در شرایط کار که باعث آسیب به کارگر شود
- قرارداد کار را فسخ کند.
مراحل فسخ قرارداد کار
فسخ قرارداد کار باید مطابق با مراحل قانونی زیر صورت گیرد:
- اخطار کتبی: طرف مایل به فسخ باید به طرف دیگر اخطار کتبی دهد و دلایل فسخ را به صورت مشخص بیان کند.
- دوره اخطار: این دوره برای اصلاح عملکرد یا رفع ایرادات میباشد و باید به طرف مقابل فرصت داده شود تا نسبت به اصلاح اقدام کند.
- ارائه دلایل: در صورتی که طرف مقابل از اصلاح خودداری کرد یا ایرادات برطرف نشد، طرف مایل به فسخ باید دلایل خود را به اداره کار ارائه دهد.
- تصمیم‌گیری اداره کار: اداره کار پس از بررسی دلایل و شواهد، در مورد موجه بودن یا نبودن فسخ قرارداد تصمیم‌گیری می‌کند.
- ابلاغ تصمیم: تصمیم نهایی اداره کار باید به هر دو طرف قرارداد کار ابلاغ شود.
حقوق و تکالیف طرفین پس از فسخ قرارداد
پس از فسخ قرارداد کار، کارگر می‌تواند حقوقی نظیر مزایای پایان کار، حق سنوات و مطالبات معوقه را درخواست کند. کارفرما نیز باید تمامی حقوق مزبور را طبق قانون به کارگر پرداخت نماید.
نتیجه‌گیری
خاتمه قرارداد کار یک فرایند حساس است که باید با دقت و توجه به حقوق طرفین انجام شود. رعایت دقیق مراحل قانونی فسخ قرارداد کار از بروز اختلافات و دعاوی حقوقی جلوگیری می‌کند و به حفظ آرامش و امنیت شغلی در جامعه کمک می‌کند.
