همه ما که در بازار کار ایران فعالیت می‌کنیم، از اهمیت دانستن حقوق و مزایای قانونی خود آگاه هستیم. یکی از مواردی که اغلب کارمندان و کارگران با آن سروکار دارند، محاسبه مرخصی و دستمزد است. در این مقاله، قصد داریم به زبانی ساده و دوستانه، نحوه محاسبه مرخصی و دستمزد کارمندان و کارگران بر اساس قانون کار و تامین اجتماعی را بررسی کنیم. پس با ما همراه باشید تا با جزئیات این موضوع آشنا شوید.
محاسبه مرخصی
بر اساس قانون کار ایران، کارمندان و کارگران دارای حق مرخصی سالانه هستند که به صورت عادی، شامل ۲۶ روز کاری (بدون احتساب روزهای تعطیل و جمعه) برای هر سال کار می‌شود. اما نحوه محاسبه این مرخصی‌ها چگونه است؟
برای محاسبه مرخصی، ابتدا باید تعداد روزهای کارکرد واقعی کارمند یا کارگر را در نظر بگیریم. به ازای هر ماه کارکرد، به طور معمول ۲ روز و نیم مرخصی به حساب کارمند یا کارگر اضافه می‌شود. پس اگر کارمندی یک سال کامل کار کرده باشد، مجموعاً ۳۰ روز مرخصی تعلق می‌گیرد که از این تعداد، ۴ روز به عنوان مرخصی استحقاقی و ۲۶ روز به عنوان مرخصی سالانه محسوب می‌شود.
اگر کارمندی در میانه سال استخدام شود یا قراردادش قطع شود، مرخصی‌های او به صورت متناسب با مدت کارکرد محاسبه می‌شود. برای مثال، اگر کارمندی ۶ ماه کار کرده باشد، حق مرخصی‌اش نصف مقدار کامل یعنی ۱۵ روز خواهد بود.
محاسبه دستمزد
در مورد دستمزد کارمندان و کارگران، قانون کار و تامین اجتماعی ایران موارد مختلفی را مشخص کرده است. دستمزد شامل حقوق پایه، اضافه‌کاری، پاداش، بن و سایر مزایایی است که در قرارداد کار ذکر شده‌اند.
حقوق پایه بر اساس میزان ساعات کاری معمول و توافق بین کارفرما و کارمند تعیین می‌شود. در صورتی که کارمند بیش از ساعات مقرر کار کند، باید برای ساعات اضافه‌کاری دستمزدی بیشتر دریافت کند. به طور کلی، میزان دستمزد اضافه‌کاری ۴۰ درصد بیشتر از دستمزد معمولی برای هر ساعت است.
پاداش و بن‌ها نیز بخشی از دستمزد هستند که می‌توانند به صورت نقدی یا غیرنقدی پرداخت شوند. پاداش‌ها معمولاً بر اساس عملکرد کارمند یا سود شرکت تعیین می‌شوند، در حالی که بن‌ها ممکن است به صورت کمک هزینه مسکن، حمل و نقل یا سایر موارد ارائه شوند.
برای محاسبه دستمزد، ابتدا باید میزان حقوق پایه را مشخص کنیم. سپس، اضافه‌کاری‌ها، پاداش‌ها و بن‌ها را به آن اضافه کرده و کسور قانونی مانند مالیات، بیمه تامین اجتماعی و سایر کسورات را از آن کم می‌کنیم تا به میزان دستمزد خالص برسیم.
کسر بیمه تامین اجتماعی از دستمزد
یکی از مهم‌ترین کسوراتی که از دستمزد کارمندان و کارگران صورت می‌گیرد، کسر بیمه تامین اجتماعی است. این کسریات شامل سهم کارمند و کارفرما می‌شود که مجموعاً حدود ۳۰ درصد از حقوق پایه را شامل می‌شود. سهم کارمند حدود ۷ درصد و سهم کارفرما حدود ۲۳ درصد است.
مزایای بیمه تامین اجتماعی شامل پوشش‌های درمانی، بازنشستگی، بیکاری و سایر موارد است که به کارمندان و کارگران امنیت شغلی و اجتماعی می‌بخشد.
نتیجه‌گیری
محاسبه مرخصی و دستمزد کارمندان و کارگران بر اساس قانون کار و تامین اجتماعی ایران می‌تواند پیچیده به نظر برسد، اما با داشتن اطلاعات درست و کمی دقت، می‌توان از حقوق قانونی خود به خوبی آگاه شد و از آن‌ها بهره‌مند شد. امیدواریم این مقاله به شما در فهم بهتر نحوه محاسبه مرخصی و دستمزد کمک کرده باشد و بتوانید از حقوق خود در محیط کار بهره‌مند شوید.
